PARAFİSKALİTE VE PARAFİSKAL YÜKÜMLÜLÜKLER
Günümüzde sosyo-ekonomik hedefler doğrultusunda devlet çeşitli kamusal hizmetler üretmekte ve bu hizmetlerin finansmanı için kamu harcaması yapmak-tadır. Sosyal devlet anlayışının bir gereği olarak artan ve gelişen kamusal faaliyetlerin başta vergiler olmak üzere çeşitli gelir kaynakları ile finanse edilmesi söz konusudur. Ancak, özellikle 2. Dünya Savaşı'ndan sonra kamu harcamalarının giderek artmasıyla birlikte mevcut gelir kaynakları yetersiz kalmaya başlamış ve devlet açısından yeni bir takım gelir kaynaklarının bulunması zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu paralelde sosyal devlet olmanın gerektirdiği sosyal güvenlik hizmetleri giderek önem kazanmış, parafiskalite ve parafiskal gelirler ön plana çıkmıştır. Devletin egemenlik gücünü kullanması doğrultusunda ortaya çıkan ve özellikle 1950'lerden itibaren tüm dünyada giderek önem kazanan parafiskalite, ülkemizde de sağladığı mali kaynaklar bakımından son yıllarda kamu gelirleri içindeki payını artırmış ve vergilerden sonra ikinci sıraya yükselmiştir.
Sosyal güvenlik olgusu, günümüzde pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de son derece önem taşıyan bir konu durumundadır. Sosyal güvenliğe duyulan ihtiyacın büyüklüğü nedeniyle, bu konuda ek finansman kaynaklarına gereksinim duyulmakta ve sosyal güvenlik sistemleri içinde yeni arayışlar ve reform niteliğinde çalışmalar yapılmaya çalışılmak-tadır. Nitekim ülkemizde sosyal güvenliğin kapsamını genişletmek yönünden 2000'li yılların başlarından itibaren sosyal güvenlik sisteminin yeniden yapılandırılması çalışmaları çerçevesinde reform niteliğinde yeni düzenlemelere gidilmiştir. Ülkemizdeki mevcut parafiskal kurumlar içinde özellikle sosyal parafiskal kurumların idari ve mali durumundan kaynaklanan sorunların bir kısmı, yapılan düzenlemeler ile giderilmeye çalışılmasına rağmen, bir kısmı ise hala çözüm beklemektedir. Ancak, sosyal güvenlik sisteminden beklenen etkinliğe tümüyle ulaşabilmek açısın-dan bundan sonraki süreçte çıkarılan kanunların mevzuat yönünden eksikliklerinin tamamlanması ve sosyal güvenlik sistemine yönelik reform çalışmalarına devam edilmesi gerekli görülmektedir.
Kamu maliyesi alanında son yıllarda oldukça güncel bir konu haline gelen parafiskalite ve parafiskal gelirler ülkelerin sosyal güvenlik sistemleri içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Sosyal güvenlik sistemlerinin gelişimine paralel olarak söz konusu gelirler ve bu gelirleri tahsil eden kurum ve yükümlülüklerde de değişiklikler söz konusu olabilmektedir. Son yıllarda sosyal güvenlik alanında görülen genel eğilimlerden biri sistemlerin yeniden yapılandırılması kapsamındaki reform süreçleridir. Bu konuda gerek AB ülkeleri gerekse OECD ülkeleri söz konusu reform sürecine başlamış olup, süreç halen devam etmektedir. Benzer durum ülkemiz sosyal güvenlik sistemi açısından da geçerlidir. Nitekim ülkemizde 2000'li yılların başlarından itibaren bu konuya ilişkin önemli yasal düzenlemelere yer verilmiştir.
Çalışmanın yayına hazırlanmasında verdikleri desteklerden ötürü Bölüm Hocalarıma ve mizanpaj konusunda yardımlarını esirgemeyen bölümümüz araştırma görevlisi Dr. Ahmet ÖZEN'e ve kitabın basımını titizlikle gerçekleştiren Altın Nokta Yayınevine ve çalışanlarına en içten teşekkürlerimi sunarım.
Doç. Dr. Haluk EGELİ
İZMİR - 2009.
Kitabımız üç bölümden oluşmaktadır.
Birinci Bölüm
Parafiskalite Kavramı Ve Parafiskal Gelirlerin Gelişimi
İkinci Bölüm
Sosyal Güvenlik Kavramı, Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Gelişimi Ve Çeşitli Ülke Uygulamaları
Üçüncü Bölüm
Sosyal Güvenlik Sisteminin Yeniden Yapılandırılması Ve Türkiye'de Parafiskal Kurumlar
